Case6

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Malwina Bagińska
nr indeksu 225223
OPEC powstał 16 września 1960 roku na konferencji w Bagdadzie, podczas
której Iran, Irak, Kuwejt, Arabia Saudyjska i Wenezuela postanowiły założyć organi-
zację zrzeszającą państwa eksportujące ropę naftową. Narodziny OPEC miały być
według założycieli początkiem końca rządów Siedmiu Sióstr, jak nazywano wielkie
zachodnie kompanie naftowe.
W tym czasie OPEC wydobywał niewiele ponad ¼ światowej ropy, a pola naf-
towe należały do firm z nich korzystających, co bardzo osłabiało pozycję przetargo-
wą rządów. Bronią, z której mogły korzystać zrzeszone państwa było kontrolowanie
wydobycia, ujednolicenie regulacji państwowych i opodatkowanie produkcji. Te
działania pomogły utrzymywać ceny na ustabilizowanym poziomie. W celu wzmoc-
nienia siły kartelu przyjmowano do organizacji nowe kraje: Katar (1961), Indonezję
(1962), Libię (1962), Zjednoczone Emiraty Arabskie (1967), Algierię (1969), Nigerię
(1971), Ekwador (1973) i Gabon (1975).
Za wspólne cele przyjęte na konferencji w Caracas w 1961 roku uznano: dba-
nie o jednolitą politykę w sprawie produkcji naftowej, wzrost przychodów do kas
państw członkowskich i wreszcie uniezależnienie się od potęgi głównych korporacji
działających w tych krajach. Działalność organizacji stanęła na drodze próbom obni-
żenia przez koncerny tzw. cen katologowych, według których firmy wydobywające
ropę płaciły państwu podatek od zysku netto oraz opłaty za koncesje zezwalające na
eksploatację bogactw naturalnych.
Osiągnięcie początkowego celu organizacji, czyli wzrost cen ropy miało miej-
sce dopiero na początku lat 70. OPEC zdecydowała się na podjęcie negocjacji z fir-
mami naftowymi. Udało się jej nakłonić je do podwyższenia cen (Teheran 1971).
Prawdziwy jednak wzrost znaczenia organizacji nastąpił dopiero wraz z narastaniem
napięć politycznych na Bliskim Wschodzie. Rok 1973 pokazał jak bardzo globalny
rynek uzależniony jest od dostaw ropy naftowej z krajów OPEC.
Głównym mechanizmem wpływania OPEC na ceny ropy naftowej są zmiany
kwot wydobycia. Jeśli kwoty te są zmniejszane, podaż spada, a w konsekwencji cena
wzrasta. Przy zwiększaniu kwot i tym samym podaży- cena spada. Zmniejszając
kwoty wydobycia kraje członkowskie OPEC zwiększają swoje dochody nie ponosząc
dodatkowych kosztów. Z kolei zwiększanie kwot wydobycia przyczynia się do
zmniejszenia konkurencji w sektorze i zwiększenie udziału w rynku, bowiem przy
niższych cenach ropy oraz nasyceniu rynku, wejście nowego konkurenta staje się
nieopłacalne.
OPEC stworzył również swój własny „koszyk” różnych rodzajów ropy, aby
na ich podstawie ustalać tzw. cenę referencyjną i dzięki niej monitorować światowy
rynek. Od 1987 roku do czerwca 2005 roku była to średnia arytmetyczna cen 7 rodza-
jów ropy z Algierii, Indonezji, Nigerii, Arabii Saudyjskiej, ZEA, Wenezueli i Meksy-
ku. Natomiast obecnie w „koszyku” znajduje się 11 rodzajów ropy ze wszystkich
krajów członkowskich. Utworzony w marcu 2000 roku mechanizm ustalania ceny
przyjęty przez OPEC (price band mechanizm) działa następująco: jeśli cena referen-
cyjna koszyka OPEC utrzyma się powyżej 28 USD przez 20 kolejnych dni, albo poni-
żej 22 USD przez 10 kolejnych dni, będzie to wymagało odpowiedniego dostosowa-
nia produkcji. Mechanizm ten został użyty tylko raz, a na spotkaniu w styczniu 2005
roku, kraje członkowskie doszły do wniosku, że zastosowanie mechanizmu przy cią-
gle rosnących cenach jest nierealistyczne i został on zawieszony.
Duża ilość i niejednorodność państw wchodzących w skład organizacji oraz
często rozbieżne interesy skutkują tym, iż OPEC nie wywiera na światową gospo-
darkę aż tak dużego wpływu, jaki mógłby wywierać. Trudno w tym przypadku
mówić o skutecznej polityce, jeśli członkowie nie trzymają się ustalonych reguł. Usta-
lane limity produkcji były notorycznie przekraczane, głównie przez Irak i Wenezuelę.
Obecnie jednak zdarza się to rzadziej, głównie przez to, że w wielu krajach OPEC
produkcja i tak jest już na maksymalnym poziomie.
Produkcja krajów OPEC i ceny ropy naftowej w latach 1973-2007
Źródło: Oil Price History and Analysis, WTRG Economics, www.wtrg.com
Po jednej stronie organizacji stoją państwa takie jak: Arabia Saudyjska, Kuwejt
i Zjednoczone Emiraty Arabskie. Posiadają one olbrzymie rezerwy ropy i bardzo ma-
łe populacje. Oznacza to, iż ważniejsza jest dla nich długofalowa strategia uwzględ-
niająca walkę z konkurencją oraz zabezpieczanie i powiększanie udziału rynkowego
niż potrzeba uzyskania jak najwyższego dochodu za wszelką cenę i w krótkiej per-
spektywie czasu. Państwa te, mając na uwadze poważne kryzysy z lat 1973-74 i 1979-
80, rozumieją zagrożenia, jakie niosą za sobą niekontrolowane podwyżki cen ropy.
Zbyt wysoka cena w krótkim czasie przynosi znaczny wzrost dochodu dla eksporte-
ra, jednakże w długim okresie, na skutek wdrażania programów oszczędnościowych
i zastosowania alternatywnych źródeł energii, dochody i udział w rynku znacznie
spadają.
Z drugiej zaś strony w organizacji znajdują się takie kraje jak: Irak, Iran, Algie-
ria, Nigeria i Wenezuela. Posiadają one duże rezerwy ropy oraz duże populacje, co
przyczynia się do niskiego zysku per capita ze sprzedaży tego surowca. Głównym
motywem działania jest więc dążenie do zaspakajania krótkofalowym interesów,
poprzez uzyskiwanie jak największych dochodów w jak najkrótszym czasie. Jednak
postępowanie takie prowadzi w dłuższej perspektywie do nieuchronnych kryzysów,
którym starają się przeciwdziałać inne kraje OPEC.
Od początku lat 80 organizacja konsekwentnie realizuje politykę poprawy wi-
zerunku publicznego. Celem jest walka z wizerunkiem kartelu oraz promowanie
postrzegania OPEC jako organizacji, która reguluje i stabilizuje sytuację na niepew-
nym rynku ropy naftowej. W 1976 roku w ramach organizacji powstał OPEC Fund
for International Development (OFID), będący organizacją pozarządową wspierającą
głównie kraje Trzeciego Świata. Do działań OFID przykładana jest duża waga, po-
nieważ jego istnienie bardzo pomaga w promowaniu pozytywnego wizerunku or-
ganizacji.
Bibliografia:
1.
Marcin Katarzyński, OPEC a niezależni producenci ropy naftowej, Bezpieczeń-
stwo Narodowe, nr 2/2006.
2.
Oil Price History and Analysis, WTRG Economics, www.wtrg.com
3.
OPEC, Energy Information Administration, 2006, www.eia.doe.gov
4.
www.opec.org
[ Pobierz całość w formacie PDF ]