Caryca.Katarzyna.II-Pamiętniki.(m76)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
PAMIĘTNIKI CESARZOWEJ
KATARZYNY II
Przez niÄ… samÄ… spisane
CZĘŚĆ PIERWSZA
Od roku 1729, w którym się urodziła, do roku 1751
Szczęście nie jest tak ślepe, jak się zazwyczaj sądzi. Jest
ono często niczym innym, jak tylko skutkiem właściwych i
przemyślanych przedsięwzięć, nie dostrzeżonych przez
tłum, ale przecież poprzedzających wydarzenia. Częściej
jeszcze jest ono wynikiem przymiotów osoby, jej
charakteru i postępowania .
Ażeby ukazać to wyraźniej, ułożę następujący sylogizm:
Przesłanka pierwsza — przymioty i charakter
druga — postępowanie
Wynik— szczęście lub nieszczęście.
A oto dwa uderzające tego przykłady:
PIOTR III
1
KATARZYNA I
1
Piotr III Fiodorowicz (1728 1762), właśc. Karol Ulryk (przed przejściem na
prawosławie), cesarz rosyjski w 1762 r. (1761 st. st. syn księcia Holstern-
Gottorp Karola Fryderyka i Anny, córki Piotra I; po abdykacji zamordowany w
Ropszy k. Petersburga (dzis. Leningrad), prawdopodobnie z inspiracji Katarzny
II, swej małżonki.
PIOTR III — JEGO OJCIEC I MATKA
Matka
2
jego, córka Piotra I, w dwa miesiące po tym, gdy
urodził się w niedużym holsztyńskim miasteczku —
Kilonii, zmarła na suchoty, udręczona tamecznym życiem i
nieszczęśliwym małżeństwem. Ojciec Piotra III, książę
Holsztynu Karol Fryderyk
3
, bratanek Karola XII
4
, króla
szwedzkiego, był książęciem ubogim, słabym, brzydkim,
marnego zdrowia, niskiego wzrostu (proszę zajrzeć do
dziennika Bergholza
5
, w
Magazynie
Buschinga
6
). Zmarł w
1739 roku, opiekÄ™ zaÅ› nad jego synem, liczÄ…cym sobie
wówczas lat blisko jedenaście, roztoczył jego kuzyn, książę
holsztyński i biskup Lubeki, Adolf Fryderyk
7
, który później
na mocy pokoju zawartego w Abo
8
,
1
Anna Piotrowna (1708—1728); w 1725 r. wyszła za mąż za Karola
Fryderyka, księcia Holstein-Gottorp.
3
Karol Fryderyk (1700—1739), książę Holstein-Gottorp.
4
Karol XII (1682—1718), król Szwecji w l. 1697—1718.
5
Bergholz von, Fryderyk Wilhelm (1699—1766), dworzanin księcia
holsztyńskiego Karola Fryderyka, autor „Dziennika" opisującego jego pobyt w
Rosji w 1. 1721—1725.
6
Busching Antoni Fryderyk, „Magazin fur Historie" und Geographie",
Hamburg 1757.
7
Adolf Fryderyk (1710—1771), biskup Lubeki, administrator Holsztynu, król
Szwecji w 1. 1751—1771.
8
Pokój w Abo (dzis. Turku), zawarty w 1743 r., kończył wojnę rosyjsko-
szwedzką 1741—1743. Na mocy jego postanowień Rosja wycofała się z oku-
powanej przez siebie Finlandii, zatrzymując jej cześć południową, Szwecja zaś
zgodziła się na żądanie cesarzowej Elżbiety, by następcą tronu szwedzkiego
został Adolf Fryderyk.
dzięki staraniom cesarzowej Elżbiety
9
wstąpił na tron
szwedzki. Głównym wychowawcą Piotra III był wielki
marszałek jego dworu Brummer
10
, z pochodzenia Szwed,
później wielki szambelan Bergholz, autor wspomnianego
powyżej dziennika, i czterech szambelanów, spośród
których dwaj, Adlerteld
11
, który napisał historię Karola XII,
i Wachmeister byli Szwedami, zaÅ› dwaj pozostali, Wolf i
Mardefeldt — Holsztyńczykami. Księcia wychowywano
jako następcę tronu szwedzkiego. Dwór jego, zbyt na
Holsztyn liczny, dzielił się na kilka nienawidzących się
nawzajem kotem. Każda z kotem usiłowała owładnąć
księciem, wychować go po swojemu i, oczywista,
wszczepić mu odrazę do tych, co byli jej przeciwnikami.
Młody książę z całej duszy nienawidził Brummera i me
lubił nikogo ze swego otoczenia, bowiem ludzie ci męczyli
go przymusem.
Od dziesiątego roku życia Piotr zdradzał skłonność do
pijaństwa Zmuszano go często do reprezentacji i nie
spuszczano z oczu ani we dnie, ani w nocy W dzieciństwie
i pierwszych latach pobytu w Rosji lubił dwóch starych
kamerdynerów — Inflantczyka Kramera i Szweda
Rumberga. Tego ostatniego przedkładał nad wszystkich Był
to człowiek dość gburowaty i nieokrzesany — dragon
Karola XII Brummer, a zatem i Bergholz, który na
wszystko patrzył oczami Brummera, byli ludźmi księcia
protektora i regenta. Nikt inny nie lubił tego księcia, a tym
mniej jego zaufanych.
Gdy cesarzowa Elżbieta wstąpiła na tron rosyjski, posłała
szambelana Korfa
12
do Holsztynu po siostrzeńca, którego
9
Elżbieta Piotrowna (1709—1762/1761 st. st.), córka Piotra I cesarzowa
rosyjska w l. 1741—1762 (1761 st. st.)
10
Brummer von, Otto, wielki marszałek dworu księcia holsztyńskiego Karola
Ulryka (późn. Piotra III).
11
Adlerfeld von, Gustaw (1671—1709), autor
L'histoire militaire de Charles
XII,
1740, 1746. Katarzyna II myliła się twierdząc, że Adlerfeld był
wychowawcą Piotra III, gdyż zginął on w bitwie pod Połtawą na 19 lat przed
urodzeniem siÄ™ swego rzekomego ucznia.
12
Korf Mikołaj Andriejewicz (1710—1766), szambelan cesarzowej Elżbiety.
książę regent niezwłocznie wyprawił w towarzystwie mar-
szałka dworu Brummera, szambelana Bergholza i
szambelana Deckena (siostrzeńca Brummera). Przyjazd
księcia niezwykle ucieszył cesarzową. Zaraz potem
wyjechała ona na koronację do Moskwy. „Postanowiła
ogłosić księcia swym następcą, lecz dopiero wówczas, gdy
przejdzie na prawosławie. Wrogowie marszałka dworu
Brummera, a mianowicie szambelan dworu hrabia
Bestużew
13
i hrabia Nikita Panin
14
, który przez długi czas
był ministrem Rosji w Szwecji, zapewniali, ze gdy się stało
wiadome, iż cesarzowa ogłosi siostrzeńca następcą
rosyjskiego tronu, Brummer na wszelkie sposoby usiłował
spaczyć serce i umysł swego wychowanka, podczas gdy
przedtem dokładał starań, by ukształtować go godnym
korony szwedzkiej. Powątpiewałam zawsze jednak w takie
okrucieństwo i sądziłem, że edukacja Piotra wynikła ze
zbiegu nieszczęśliwych okoliczności Opowiem o tym, co
widziałam i słyszałam, a co później okazało się przemożne
w skutkach.
Piotra III ujrzałam po raz pierwszy, gdy miałam jedenaście
lat, w Eutin
15
, u jego opiekuna księcia biskupa Lubeki
16
w
kilka miesięcy po śmierci diuka Karola Fryderyka, ojca
Piotra. Było to w roku 1739. Książę biskup zwołał do Eutin
wszystkich członków rodziny, ażeby przedstawić im swego
13
Bestużew-Riumin Aleksy Piotrowicz (1693—1766), hrabia, polityk i
dyplomata rosyjski, rezydent i poseł w Danii, współpracownik cesarzowej
Elżbiety, wicekanclerz, a od 1744 r kanclerz, odsunięty od spraw państwo-
wych, aresztowany i zesłany w 1758 r. Z zesłania powrócił po wstąpieniu na
tron Katarzyny II w 1762 r Był rzecznikiem związania Rosji
z AngliÄ…, HolandiÄ…
i AustriÄ… przeciw Francji, Prusom i Turcji.
14
Panin Nikita Iwanowicz (1718—1783), hrabia, polityk rosyjski, poseł w
Danii i Szwecji, aktywny uczestnik przewrotu pałacowego w 1762 r., który
wyniósł na tron Katarzynę II. Był współtwórcą tzw. „systemu pomocnego", tj.
bloku państw Europy pomocnej, w l. 1763—1781 był prezydentem Kolegium
Spraw Zagranicznych.
15
Eutin — miejscowość w Holsztynie.
16
u jego opiekuna
— Adolfa Fryderyka, biskupa Lubeki i administratora
Holsztynu.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]