Calineczka-Andersen

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
, podobnie jak tysiące innych, jest dostępna on-line na stronie
Utwór opracowany został w ramach projektu
przez
HANS CHRISTIAN ANDERSEN
Calineczka
ł.  
Pewna dobra kobieta bardzo pragnęła mieć maleńkie dziecko, ale nie wiedziała, skąd by
je wziąć. Poszła więc do czarownicy i rzekła:
— Tak bym chciała mieć malutkie dziecko. Powiedz mi, co tu robić, żebym je miała?
— O! To nietrudno — odpowiedziała czarownica — mogę ci doskonale poradzić.
Masz tu ziarnko jęczmienia — ale to nie jest takie zwyczajne ziarnko, które sieją w polu
albo sypią kurom na pokarm; zasadź je starannie w doniczce do kwiatów, a zobaczysz, co
z tego będzie.
— Dziękuję — rzekła poczciwa kobieta i zapłaciła jędzy dziesięć groszy, bo tyle to
ziarnko kosztowało.
Po powrocie do domu, zasadziła je starannie w doniczce od kwiatów i zaraz pokazała
się mała roślinka, okryła się pięknymi listkami, a w środku wyrósł jakiś kwiat złotopur-
purowy, podobny do tulipana, tylko zamknięty jak pączek.
— Cóż to za prześliczny kwiat! — rzekła kobieta i tak była zachwycona, że całowała
złote i czerwone płatki. W tej samej chwili jednak kwiat z wielkim łoskotem otworzył
się i w środku, na zielonym dnie kielicha, gdzie zwykle mieści się słupek kwiatowy, stała
sobie prześliczna mała dziewczynka.
Nazwali ją Calineczką, gdyż była maluchna jak młoda pszczółka, tylko daleko zgrab-
niejsza.
Kobieta wzięła zaraz łupinkę orzecha, ażeby w niej urządzić kolebkę dla swego dzie-
ciątka; fiołkowe płatki posłużyły za sienniczek, a jeden płatek róży za kołderkę.
W nocy Calineczka spała wybornie, a w dzień się bawiła na stole. Dobra kobie-
ta postawiła na nim talerz z wodą, otoczony wiankiem kwiatów, których łodyżki były
zanurzone w wodzie; listek tulipana zastępował łódkę, dwa pręciki kwiatowe stanowiły
wiosła, i Calineczka pływała sobie po talerzu od jednego brzegu do drugiego. Ślicznie to
wyglądało!
Umiała też śpiewać i tak ładnie, że nie można tego opisać.
Jednego razu w nocy, kiedy Calineczka spała sobie spokojnie w kołysce na stole, przez
wybitą szybkę wskoczyła do pokoju ropucha. Szkaradne to było stworzenie: ciężkie, grube,
mokre — i bardzo ciekawe. Zaraz spostrzegła Calineczkę, śpiącą pod różanym płatkiem.
— Hm, hm! — mruknęła — bardzo ładna żona dla mojego synka.
I razem z kołyską zabrała dziecinę, wyskoczyła do ogrodu i zaniosła ją do swego miesz-
kania.
Znajdowało się ono w czarnym, gęstym błocie nad strumieniem. Syn ropuchy brzyd-
szy był jeszcze od matki, chociaż bardzo do niej podobny. — Koak, koak, brekekeks! —
tyle tylko umiał powiedzieć, gdy ujrzał Calineczkę.
— Nie mów tak głośno — szepnęła mu matka — obudzisz ją i może nam uciec,
bo jest lekka jak puszek łabędzi. Trzeba ją przenieść na liść wodnej lilii, aż na środek
strumyka. Tam będzie jak na wyspie, a tymczasem przygotuję dla was mieszkanie w głębi
błota.
Po powierzchni strumienia pływały zielone, okrągłe liście wodnych lilii. Ropucha
wybrała największy, który zarazem leżał najdalej od brzegu, i na nim umieściła łupinę
orzecha ze śpiącą Calineczką.
Kiedy dziewczynka zbudziła się rano i zobaczyła, gdzie jest, zaczęła płakać. Wokoło
była woda głęboka, ani sposób dostać się z listka do brzegu.
A ropucha tymczasem urządzała w głębi błota mieszkanie dla młodej pary. Przyozdo-
biła ciemną i szkaradną jamkę trzciną i wodnymi roślinami, ażeby się synowej podobała,
popłynęła wraz z synem do listka, aby przenieść kolebkę panny młodej.
Ujrzawszy Calineczkę, ukłoniła jej się w wodzie bardzo głęboko i rzekła chrapliwym
głosem:
— Oto mój syn, mościa panno; zamierza ożenić się z tobą i właśnie urządzamy wam
wspaniałe mieszkanie w głębi błota.
— Kok, koak, breke-ke-keks — powiedział syn ropuchy.
Zabrali piękną kołyseczkę i odpłynęli znowu, a Calineczka usiadła na liściu i płakała
okropnie, bo nie chciała mieszkać u brzydkiej ropuchy i być żoną jej syna.
Małe rybki, co pływały w wodzie koło listka, słyszały całą przemowę ropuchy, a teraz
im przykro było słuchać płaczu dziecka. Więc wychyliły główki nad powierzchnię wody,
aby zobaczyć młodą narzeczoną; ale na widok prześlicznej dziewczynki tak im się jej żal
zrobiło, że postanowiły ją obronić.
— Nie bój się — powiedziały — nie dostanie cię brzydka ropucha.
Zebrały się wszystkie razem dookoła łodyżki, na której się trzymał listek, i przegryzły
go ostrymi ząbkami. Listek popłynął z prądem strumyka daleko, i ropucha już go dogonić
nie mogła.
Calineczka cieszyła się bardzo z tej podróży. Wszystko bawiło ją niezmiernie: mijała
wsie i miasta, łąki, pola, lasy, a ptaki na gałązkach przyglądały jej się i śpiewały wesoło:
— Patrzcie, patrzcie tylko, jaka prześliczna dziewczynka! A jaka malusieńka!
Calineczka uśmiechała się do nich nawzajem, ale listek płynął dalej, aż do innego
kraju.
Prześliczny biały motyl usiadł na listku lilii, aby się lepiej przyjrzeć maleńkiej dziew-
czynce. Słońce świeciło ślicznie, woda błyszczała jak srebro, wszystko jej się podobało.
Zdjęła swój pasek i przywiązała nim motyla do listeczka. Teraz popłynęła jeszcze prędzej.
Wtem — och, jak się przelękła! Chrabąszcz ogromny porwał ją z listka i uniósł het,
wysoko, na drzewo.
Najbardziej jej żal było pięknego motyla, którego przywiązała do listeczka: jeśli się nie
urwie, umrze chyba z głodu.
Ale niedobry chrabąszcz nie troszczył się o to. Posadził ją wysoko na wygodnym
liściu, przyniósł jej miodu z kwiatów i powiedział, że jest bardzo, bardzo ładna, chociaż
niepodobna wcale do chrabąszcza.
Wkrótce zaczęły schodzić się inne chrabąszcze, mieszkające w pobliżu, aby zobaczyć
Calineczkę. Gospodarz sadzał gości na najpiękniejszych liściach.
— Ach, jakaż ona biedna: ma tylko dwie nogi! — zawołała jedna młoda chrabąsz-
czówna.
— A rożków wcale nie ma — dorzuciła druga.
— A jaka cienka w pasie! Fe, podobna do człowieka!
— Szkaradna! — zadecydowały wszystkie razem.
Naprawdę Calineczka była bardzo ładna i taką się wydała chrabąszczowi, który porwał
ją z listka lilii. Ale gdy wszyscy zaczęli ją ganić, uwierzył też, że jest brzydka, i już chciał
jej się pozbyć. Odniósł ją więc na łąkę i posadził na polnym kwiatku, żeby tylko nie mieć
jej w domu i żeby sąsiedzi nie śmiali się z jego gustu.
Calineczka płakała bardzo, że jest taka brzydka, iż chrabąszcz nawet nie chce patrzeć
na nią. Ale cóż miała robić? Przecież naprawdę była bardzo ładna.
Całe lato przeżyła mała dziewczynka sama jedna w wielkim lesie; z trawy uplotła sobie
wygodne łóżeczko i zawiesiła je pod listkiem koniczyny dla ochrony od deszczu. Żywiła
się sokiem kwiatów, a piła rosę, która stała co rano na trawie, liściach i kwiatach.
Tak upłynęło jej lato i jesień. Ale nadeszła zima, długa, mroźna zima. Wesołe ptaszki
odleciały sobie do ciepłych krajów, kwiaty powiędły, drzewa stały nagie, ogołocone z liści,
nawet listek koniczyny, pod którym uczepiła swe łóżeczko, zwiądł, skruszył się i opadł.
Zimno jej też było strasznie, bo sukienki zupełnie się na niej podarły, a sama była taka
maleńka i drobna. Zmarznie chyba.
  
Calineczka

Wkrótce i śnieg zaczął padać, a każdy płatek śniegu znaczył dla niej tyle, co dla nas
pełna taczka, bo przecież była tylko Calineczką. Otuliła się w suchy listek, ale ten pękł
zaraz, i znowu drżała z zimna.
Tuż koło lasu rozciągało się pole rozległe, niegdyś zbożem okryte; teraz zboże zżęto
od dawna i spod śniegu wyglądały tylko nagie, suche źdźbła twardej słomy. Dla takie-
go maleństwa stanowiły one las prawdziwy; dziewczynka przesuwała się pomiędzy nimi,
drżąc z zimna, potykając się o grudki ziemi, lub zapadając w śnieg, niewiele grubszy od
kożuszka na śmietance.
Na koniec doszła do mieszkania bogatej myszy polnej, która miała tu pod ziemią swoją
norkę. Ciepło tam było i bardzo wygodnie: izba obszerna, kuchnia i spiżarnia pełna zboża.
Calineczka stanęła we drzwiach jak żebraczek i cieniutkim głosikiem poprosiła o ziarn-
ko żyta lub jęczmienia, gdyż od dwóch dni nic nic jadła.
— Biedne stworzenie — rzekła myszka litościwie — chodźże do ciepłej izby, zjemy
razem podwieczorek.
Maleńka dziewczynka podobała się jej bardzo, toteż powiedziała do niej przed wie-
czorem:
— Możesz zostać u mnie przez zimę, tylko musisz mi za to utrzymywać porządek
i czystość w mieszkaniu, a w chwilach wolnych opowiadać ciekawe historie, które nie-
zmiernie lubię.
Calineczka naturalnie zgodziła się z największą chęcią i tym sposobem miała zapew-
niony dobry byt przez całą zimę.
— Będziemy mieli dzisiaj odwiedziny — rzekła mysz dnia pewnego — co tydzień
odwiedza mnie bogaty sąsiad. Ho, ho, to pan! Mieszkanie ma większe ode mnie. Co
za salony! A chodzi w aksamitnym futrze. Gdyby się z tobą ożenił, zrobiłabyś los, moja
droga. Tylko że ślepy jest, nic nie widzi. Musisz mu opowiedzieć najpiękniejszą ze swoich
bajek.
Calineczka nie troszczyła się jednak o to, czy się podoba sąsiadowi, który był zwy-
czajnym kretem.
Zjawił się wkrótce w swoim aksamitnym futrze, a mysz polna przyjęła go bardzo
uprzejmie. Był niezmiernie bogaty i bardzo uczony: mieszkanie miał ogromne, dwadzie-
ścia razy większe od norki myszy polnej, i mógł mówić o wszystkim. Nie lubił tylko
słońca i kwiatów, których nie widział nigdy; złe też miał o nich zdanie.
Calineczka śpiewała piosenkę o chrabąszczu, a potem o chłopczyku, co grał na fujarce,
i kret się w niej zakochał. Nie mógł zapomnieć jej głosu i myślał, jakby to było przyjemnie
mieć żonę, która by mu tak śpiewała. Ale nic o tym wszystkim nie powiedział, gdyż był
bardzo przezorny.
Niedawno zbudował sobie właśnie nowy korytarz od swojego domu do mieszkania
myszy i pozwolił obu damom spacerować po nim do woli. Ostrzegał tylko, żeby się nie
przestraszyły martwego ptaka, który tam leży na środku. Musiał niedawno umrzeć, bo
jest jeszcze cały, z dziobem, z piórkami — i pochowano go w tym samym miejscu, gdzie
kret przekopał swój korytarz.
Zaraz nawet zapragnął pokazać to wszystko gościnnej gospodyni i miłej śpiewacz-
ce, wziął więc w pyszczek kawałek spróchniałego drzewa i szedł naprzód, oświecając im
posępną drogę. Kiedy doszli do miejsca, gdzie leżał ptak martwy, podniósł nos w gó-
rę i odrzuci! ziemię: przez otwór, który powstał tym sposobem, wpadł blady promyk
słońca i oświetlił leżącą na ziemi jaskółkę. Biedactwo przytuliło do boków skrzydełka,
nóżki skurczyło i schowało w piórka, główkę przechyliło gdzieś na bok, że nawet widać
jej prawie nie było, i leżało sztywne, bez życia. Widocznie mróz ją zabił.
Calineczce okropnie żal się zrobiło ptaszyny: wszystkie ptaszki lubiła bardzo za to, że
w lecie tak ślicznie śpiewają. Ale kret był innego zdania.
— Teraz już śpiewać nie będzie — rzekł, trącając ją nogą pogardliwie — nędza to
straszna urodzić się ptakiem. Dzięki Bogu, z moich dzieci żadne nim nie będzie. Cóż
posiada takie stworzenie oprócz swego „kiwit! kiwit” bez wartości? Przyjdzie zima i z głodu
umiera.
— Bardzo rozsądne słowa — potwierdziła mysz poważnie. — I cóż ptakowi z tego
śpiewu i świergotu, kiedy nadejdzie zima? Marznie i głód cierpi. To nic wesołego.
  
Calineczka

Calineczka nie wyrzekła ani słowa, ale kiedy się tamci odwrócili, pochyliła się nad
jaskółką, odgarnęła piórka i ucałowała ją w zamknięte oczy.
— Może to ona w lecie tak ślicznie śpiewała nad moim listkiem koniczyny? — po-
myślała sobie w duszy. — I tyle jej zawdzięczam przyjemności! Biedna, biedna ptaszyna!
Kret tymczasem zatknął znowu otwór ziemią i odprowadził damy do mieszkania.
Ale w nocy Calineczka wcale nie mogła zasnąć; ciągle myślała o nieżywym ptaszku,
jakby czuł jeszcze zimno. Podniosła się na koniec, uplotła cichutko ciepły dywanik z sia-
na, wymknęła się na korytarz i okryła nim jaskółkę. Przyniosła jeszcze potem suchych
kwiatów, które znalazła w norce, i podesłała je z boków ptaszkowi, aby mu cieplej było
i wygodniej.
— Żegnam cię, piękny ptaszku! — rzekła ze łzami w oczach. — Dziękuję ci za wszyst-
kie prześliczne piosenki, których słuchałam w lecie, kiedy drzewa były zielone, a kochane
słonko tak jasno i ciepło świeciło. Och, żegnam cię!
I z płaczem przytuliła główkę do martwego ciałka zmarzniętej jaskółki. A w tej samej
chwili podniosła się przestraszona: ptaszek żył jeszcze! Uczuła leciuchne bicie jego serca.
Skostniał widać i zdrętwiał od chłodu, a teraz pod wpływem ciepła przychodzi do siebie.
Gdy w jesieni jaskółki odlatują do ciepłych krajów, zdarza się, iż niektóre słabsze
lub zbyt młode nie mogą lecieć z nimi, sił nie mają. Zostają więc, ale padają od chłodu
zesztywniałe na ziemię, śnieg je okrywa potem i umierają.
Calineczka drżała ze wzruszenia i ze strachu. Co ona pocznie teraz z takim wielkim
ptakiem! Jak mu poradzi? A ratować go trzeba!
Nabrała jednak niedługo odwagi.
— Co tylko mogę, zrobię dla niej — rzekła — podzielę się tym wszystkim, co do-
stałam od litościwej myszy. Ach, żebym tylko mogła ją ocalić!
Pobiegła znów do norki i przyniosła cały pęk suchych kwiatów, miękkich niby wata,
otuliła ptaszynę, jak mogła najlepiej, i przykryła ją liściem miętowym, który jej samej
dotąd służył za kołderkę.
Następnej nocy wymknęła się znowu. Jaskółka już ożyła, ale była jeszcze bardzo osła-
biona; z trudem otworzyła na chwilkę powieki i spojrzała na Calineczkę, która stała z ka-
wałkiem spróchniałego drzewa, bo nie miała innej latarki.
— Dziękuję ci, śliczne dziecię — rzekła słabym głosem. — Tak się tutaj ogrzałam!
Wkrótce powrócą mi siły i wylecę znowu na jasne, ciepłe słonko.
— Och! — szepnęła Calineczka — nie ma teraz słonka jasnego! Zimno na świecie,
śnieg okropny pada, nikt tam wyżyć nie może. Zostań więc lepiej w tym ciepłym łóżeczku,
a ja pielęgnować cię będę, ile mi tylko sił stanie.
Przyniosła jaskółce wody na suchym listeczku, ptaszek się napił i opowiedział jej, jak
się stało, że z innymi do ciepłych krajów nie odleciał. Skrzydełko miał zranione o cierń
ostry, więc latać dobrze nie mógł. Potem przyszło zimno, nie mógł znaleźć pożywienia
i upadł zmęczony na ziemię. A co się dalej stało, nie pamiętał — nie wiedział, jakim
sposobem dostał się pod ziemię.
Przez całą zimę dziewczynka troskliwie opiekowała się biedną jaskółką, lecz musiała
ukrywać swój dobry uczynek przed kretem i myszą polną, którzy nie lubili ptaszków.
Kiedy wróciła wiosna i ciepłe słonko zaświeciło znowu, jaskółka pożegnała Calineczkę,
która otworzyła jej otwór w sklepieniu, starannie zatkany przez kreta. Natychmiast jasne
i ciepłe promienie wślizgnęły się do środka i rozweseliły posępne podziemie.
— Leć ze mną — rzekła serdecznie jaskółka. — Usiądź na mnie, a zaniosę cię daleko,
do zielonego gaju. Tam żyć będziemy razem i będzie nam przyjemnie i wesoło.
— Nie mogę — odpowiedziała Calineczka — byłoby bardzo smutno myszy polnej,
gdybym ją tak porzuciła.
— Więc bądź zdrowa, kochana, dobra Calineczko! — zaszczebiotała wesoło jaskółka
i przez słoneczny otwór wzleciała ku górze i zniknęła w ciepłym blasku.
Dziewczynka została sama i długo patrzała za nią ze łzami w oczach. Tak polubiła
ptaszka!
— Kiwit! Kiwit! — rozległo się znów nad otworem, ale cień tylko przemknął i zniknął
natychmiast.
  
Calineczka

[ Pobierz całość w formacie PDF ]