Case14

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Milczarek Dorota
211557, JSEMen
Rynek kabli i przewodów w Polsce:
Jak doszlo do takiego a nie innego
uksztaltowania sie udzialów w rynku
i jakie glówne sily na strukture owego rynku wplynely?
Historia i najwazniejsi gracze.
Histori a produkcji kabli i przewodów w Polsce liczy juz blisko dziewiecdziesiat lat. Pierwsze zaklady
produkcyjne w tej branzy powstawaly juz w latach dwudziestych ubieglego stulecia.
Bydgoska Fabryka Kabli (wchodzaca obecnie w sklad Grupy Tele-Fonika Kable S.A) zalozona zostala w
1920 roku (wówczas jako firma Kabel Polski S.A.). Fabryka rozpoczela dzialalnosc w 1923 roku. W
1928 roku postala Fabryka Kabli w Krakowie, a w 1929 roku powstala Fabryka Kabli w Ozarowie.
Jednak dopiero od roku 1990 zaczely zachodzic istotne zmiany zarówno w tej branzy w sferze
produkcji, jak i na krajowym rynku kabli i przewodów. Zapoczatkowany w tymze roku proces
transformacji gospodarki polskiej nie ominal bowiem równiez i tej branzy. Procesy przeksztalcen
wlasnosciowych oraz fuzje i przejecia poszczególnych firm w rezultacie uksztaltowaly jej juz zupelnie
nowy obraz.
Jeszcze bowiem w latach dziewiecdziesiatych, w szczególnosci zas w poczatkowym okresie
transformacji i przeksztalcen wlasnosciowych w tej branzy, przemysl kablowy w Polsce potocznie
okreslany byl jako „dobrze rozwiniety i silnie skoncentrowany”. Piec najwiekszych firm: BFK
(Bydgoska Fabryka Kabli), Fabryka Kabli „Zalom” w Szczecinie, KFK (Krakowska Fabryka Kabli) oraz
Fabryka Kabli Ozarów a takze nieco mniejsza Slaska Fabryka Kabli okreslane byly mianem „zlotej
piatki” w tej branzy. Ich laczny udzial w rynku byl w wówczas na poziomie powyzej 80%. Na poczatku
lat 90tych powstala takze fabryka w Myslenicach: z poczatku byl to maly producent, jednak - z uwagi
na fakt, iz mial status zakladu pracy chronionej – stopniowo zaczynal dysponowac znacznymi
zasobami finansowymi i juz w roku 1998 przejal on jednego ze starszych graczy na rynku - Krakowska
Fabryke Kabli. W tym samym czasie trzy fabryki ze wspomnianej wczesniej „zlote j piatki” (BFK, FKO i
Zalom) zostaly zakupione przez miedzynarodowy koncern Elektrim, który utworzyl z nich spólke-
córke Elektrim Kable. Powstal w ten sposób podmiot o ponad 50% udziale w rynku. Jednak byl to
jednoczesnie okres intensywnego rozwoju malych producentów, który systematycznie zmniejszal ów
udzial elektrimowski w rynku krajowym. Do kolejnego przejecia, które istotnie zmienilo uklad sil na
rynku, doszlo na przelomie 2001 i 2002. Wtedy to myslenickie przedsiebiorstwo funkcjonujace pod
nazwa Tele-Fonika Kable, dysponujace nadwyzka finansowa i wykorzystujac niekorzystna sytuacje
koncernu Elektrim, nabylo holding Elektrim Kable. Przejecie to dawalo Tele-Fonice dominujaca,
praktycznie monopolistyczna pozycje na rynku polskim. Zaniepokojone takim stanem zwiazki
zawodowe i inne organizacje pracownicze zaskarzyly decyzje sprzedazy spólki Elektrim Kable
myslenickiemu przedsiebiorstwu do Urzedu Ochrony Konkurencji i Konsumentów . Pierwsza decyzja
prezesa UOKiK byla niekorzystna dla Tele-Foniki. UOKiK stwierdzil, ze taka koncentracja moglaby
doprowadzic do nieuzasadnionych podwyzek cen kabli, co wplyneloby na ceny stosowane przez
najwiekszych ich odbiorców. Biorac zas pod uwage, iz glównymi odbiorcami produktów
wytwarzanych przez TF i Elektrim Kable byly m.in. TP SA, PKP i zaklady energetyczne, to wedlug
UOKiK przedsiebiorstwa te posiadajac dominujaca pozycje na rynku moglyby zaakceptowac
ewentualny wzrost cen kabli i podwyzki "przerzucic" na konsumentów. Jednakze Tele-Fonika
odwolala sie od tej decyzji, tlumaczac, iz konsolidacja nie wywolala zadnej podwyzki cen. Ponadto
slusznosc konsolidacji argumentowala globalizacja rynku kablowego i faktem, ze polski rynek
kablowy byl otwarty i nie chronily go zadne bariery celne, totez nalezy go rozpatrywac w kontekscie
chociazby europejskim a nie krajowym: w tym czasie Elektrim Kable mialo okolo 40% udzial w
sprzedazy kabli i przewodów, Tele--Fonika wraz z KFK okolo 28%, zas udzial importu wynosil ponad
20%. Rok 2001 byl równiez rokiem wyborów parlamentarnych w wyniku, których doszlo do zmiany
ekipy rzadzacej. Zmienilo sie równiez i stanowisko UOKiK: nowy prezes UOKiK – mimo iz wczesniej
dwukrotnie juz urzad zgody na konsolidacje nie wydal – stwierdzil, ze pozycja TF nie bedzie
monopolistyczna, zas polaczone polskie kablownie lepiej stawia czola zagranicznej konkurencji.
Opisane wyzej zmiany sa odzwierciedleniem generalnych tendencji na rynkach swiatowych do fuzji i
przejec. Przejecie przez Tele-Fonike tak bydgoskiego, szczecinskiego jak i ozarowskiego zakladu mialo
wymi ar nie tylko finansowy ale i strategiczny. Powstale bowiem w ten sposób przedsiebiorstwo mialo
znacznie wiekszy potencjal produkcyjny, który pozwalal na sprostanie rosnacemu na przelomie
wieków zapotrzebowaniu na kable i przewody. Ponadto pozwolilo to krakowsko-myslenickiej spólce
na poszerzenie asortymentu. Jednak chyba najistotniejsza korzyscia plynaca z konsolidacji byl fakt, iz
w nowopowstale przedsiebiorstwo mialo w ten sposób zaklady produkcyjne i magazyny
rozmieszczone strategicznie po calym terytori um kraju: na pólnocy zaklad Fabryki Kabli „Zalom” w
Szczecinie, dalej Bydgoska Fabryke Kabli i Fabryke Kabli Ozarów bardziej w centrum i wreszcie swoje
zaklady na poludniu, w Myslenicach i w Krakowie. Jako ze kazdy magazyn byl regularnie
zaopatrywany w pelny asortyment, ulatwialo i usprawnialo to znacznie dystrybucje towaru. Kolejna
silna strona byla specjalizacja poszczególnych zakladów produkcyjnych. Jeszcze bowiem za czasów
Elektrimu Kable wprowadzono specjalizacje wewnatrz grupy w wyniku której BFK skoncentrowalo sie
na produkcji kabli dla energetyki, FKO - dla telekomunikacji, a FKZ na kablach dla budownictwa. Taka
specjalizacja pozwala na lepsze i bardziej efektywne wykorzystanie tak maszyn jak i kadry
inzynieryjnej.
W miedzyczasie Fabryka Kabli w Ozarowie (wiodacy ówczesny producent m.in.: kabli
swiatlowodowych i telekomunikacyjnych) zostala w procesie tych przeksztalcen wlasnosciowych i
strukturalnych zlikwidowana, zas na poludniu kraju dobrze prosperujaca Slaska Fabryka Kabli
zainteresowal sie dunski koncern kablowy NKT Cables, by ja przejac tworzac grupe NKT Cables S.A. W
rezultacie na krajowym rynku producentów kabli i przewodów uksztaltowaly sie dwie duze i
dominujace grupy, a mianowicie: Grupa Tele-Fonika Kable S.A (firma z kapitalem krajowym) oraz
Grupa NKT Cables S.A (z kapitalem zagranicznym).
Dzis na krajowym rynku kabli i przewodów nadal dominuja owe dwa podmioty gospodarcze, ale ich
laczny udzial w rynku jest juz na wyraznie nizszym poziomie. Zdecydowanie wieksza w porównaniu
do lat dziewiecdziesiatych, i to z kazdym kolejnym rokiem, odgrywaja na rynku polskim mali
producenci i dostawcy importowanych kabli i przewodów. Choc zaznaczyc nalezy, iz w zdecydowanej
wiekszosci z nich roczna wielkosc przychodów ze sprzedazy jest na poziomie ponizej 50 milionów
zlotych. Tylko w przypadku dwóch wczesniej wymienionych firm roczna wielkosc przychodów ze
sprzedazy jest na poziomie powyzej 100 milionów zl, a w jednej (Tele-Fonika Kable S.A.) powyzej 500
milionów zlotych (dane za 2005 rok). Wszystko to pokazuje jak bardzo obecny rynek kabli i
przewodów rózni sie tak pod wzgledem wielkosci, struktury wlasnosciowej i oferty produktowej od
tego chocby jeszcze z lat dziewiecdziesiatych.
W tym momencie zapewne kazdy ekonomista zadaje sobie pytanie, jak owe zmiany wplywaly na
poziom cen kabli. Jednak podanie przykladowych cen, nawet przy uwzglednieniu inflacji, nie daloby
pelnego obrazu. Po pierwsze nalezy wziac pod uwage równiez rosnace ceny kabli na swiecie, a takze
miec na uwadze inne czynniki ogólnoswiatowe, które mogly na nie oddzialywac. Dlatego, chcac
poniekad wyodrebnic wplyw na ceny przeksztalcen wlasnosciowych na polskim rynku bez
konstruowania bardziej zlozonego modelu, postanowilam przedstawic to za pomoca nieco
nietypowej zmiennej, która jednak dobrze odzwierciedla nie tyle poziom cen, co ich tempo wzrostu
badz czestotliwosc zmian.
Miara, o której mowa powyzej, jest liczba cenników wydawanych rocznie przez producentów kabli.
Co jakis czas, w zwiazku z inflacja czy rosnacymi cenami surowców, producenci kabli podnosza swoje
ceny, a wtedy koniecznym jest sporzadzenie i wydrukowanie nowego cennika. Na Schemacie 1
zaznaczone zostaly najwazniejsze wydarzenia z polskiego rynku kabli od poczatku lat 90tych przy nich
zas podana jest orientacyjna liczba cenników drukowana rocznie w okresie nastepujacym
bezposrednio po rzeczonym wydarzeniu.
Schemat 2.
Czestotliwosc zmieniania cenników przez glównych producentów kabli.
Na poczatku lat 90tych ceny zmienialy sie rzadko. Sytuacja zmienila sie nieco po nabyciu przez
Elektrim 3 duzych producentów. Powstaly w ten sposób podmiot mial duzy udzial w rynku (~50%) i
mógl poniekad windowac ceny, aczkolwiek nalezy zwrócic uwage, iz w tym samym czasie mialy
miejsce pewne ruchy cen surowców, które to tez sa za zmiany poziomu cen kabli odpowiedzialne.
Sytuacja ponownie zmienia sie i to dosc wyraznie na przelomie roku 2001 i 2002, kiedy to –
przypomnijmy – Tele-Fonika po przejeciu Elektrimu Kable zdobyla pozycje prawie monopolistyczna i
zaczela windowac ceny. Mogla sobie na pozwolic takze ze wzgledu na fakt, ze import byl ograniczony.
Na rynku kabli bowiem oprócz ceny kluczowa role odgrywa czas – wygrywa ten, kto jest w stanie
szybko dostarczyc potrzebne kable, dlatego tez importerzy stali na przegranej poniekad pozycji.
Ponadto w owych czasach normy polskie róznily sie nieco od tych zachodnich, co wiazalo sie z
dodatkowymi procedurami i formalnosciami, jakie stawaly na drodze rozwiniecia sie importu. Tele-
Fonika zatem smialo mogla windowac ceny i w szczytowym momencie poziom cen zmieniano 18 razy
w roku. Co prawda w tym samym czasie ceny miedzi poszly w góre ze wzgledu na strajki w kopalniach
w Chile i szybki rozwój Chin, jednak nie mozna sie oprzec wrazeniu, ze i nierówny uklad sil na rynku
polskim byl odpowiedzialny za taki a nie inny stan rzeczy w naszym kraju.
Co sie jednak stalo, ze obecnie ceny w Polsce nie zmieniaja sie tak czesto? Po pierwsze nasze wejscie
do Unii Europejskie wymusilo wprowadzenie jednolitych norm, co poniekad poprawilo warunki dla
importu. Po drugie zas w sile zaczal rosnac obecnie glówny konkurent Tele-Foniki – NKT Cables. Z
kolei utrzymujacy sie na wysokim poziomie wysoki popyt Chin na surowce sprawia, ze ceny nadal
rosna szybciej niz kiedys.
Specyfika rynku kabli.
Branza kabli i przewodów elektrycznych jest przykladem branzy oferujacej produkty przede
wszystkim dla klienta instytucjonalnego. Jest bardzo zalezna od wszelkiego rodzaju dzialan o
charakterze inwestycyjnym, modernizacyjnych, remontowym, przede wszystkim w takich obszarach
jak telekomunikacja, energetyka i budownictwo. Biezacy stan gospodarki i sytuacja w branzach tego
typu co branza kabli i przewodów tworzy niejako naczynia polaczone. Stad tak istotne dla tej branzy
sa wszelkiego rodzaju wskazniki mikro i makro ekonomiczne charakteryzujace stan gospodarki i jej
poszczególnych galezi.
5000
4000
Wartosc produkcji
sprzedanej kabli i
przewodów w Polsce
3000
2000
1000
0
1990 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
Powyzszy wykres przedstawia wielkosc rynku kabli w Polsce (w wartosci produkcji sprzedanej) i jego
rozwój od 1990, jednak nie daje on pelnego obrazu bowiem przy omawianiu rynku kabli jako takiego
zaznaczyc nalezy, iz skladaja sie nan tak naprawde dwa rynki: rynek kabli telekomunikacyjnych i rynek
kabli elektro-energetycznych (Schemat 2). Rynki te róznia sie nie tylko specyfika produktu, ale
równiez znajduja sie na odmiennych etapach rozwoju. Jeszcze pod koniec XX wieku bowiem okolo
80% rocznej sprzedazy na rynku kabli jako takich stanowily kable telekomunikacyjnych. Wynikalo to
glównie ze zwiekszonego zapotrzebowania na swiatlowody. Jednak dzisiaj ten rynek najlepsze lata
ma juz za soba, na co wplynely takie zjawiska jak rozwój technologiczny (m.in. telefonii
bezprzewodowej) czy wykorzystanie w przesyle tzw. „trzeciego okna transmisji”. Ostatecznie wiec
proporcje sie odwrócily i obecnie to rynek kabli elektro-energetycznych rozwija sie dynamicznie i daje
80% rocznej sprzedazy na calym rynku kabli. Widac to zreszta dosc wyraznie w ponizszej tabeli:
[ Pobierz całość w formacie PDF ]